Zoetwaterbel, verzilting, uitdemping; verrijkt met een heel nieuwe woordenschat sloten we de avond over waterhuishouding op 9 mei jl. af. Staatsbosbeheer organiseerde deze kennisavond in het Natuurcentrum samen met Rijkswaterstaat, Wetterskip Fryslân en hydrologisch adviesbureau Hunzebreed. Doel was om kennis over de waterhuishouding in het Hagedoornveld/Zwanewaterduinen te delen.
Tijdens inloopavonden in maart bleek dat er veel onduidelijk was over de waterhuishouding in dit gebied midden op Ameland. Ook leefden er vragen over de mogelijkheid water te kunnen lozen uit het Hagedoornveld, de ontwikkeling van ‘groen’ strand en de rol die natte gebieden spelen bij de groei van de ganzenpopulatie. Op de ‘wateravond’ op 9 mei kwamen al deze onderwerpen aan bod
Klimaatverandering
Hielke Hylkema en Michiel Bootsma van Wetterskip Fryslân demonstreerden met hun zelfgebouwde waterhuishoudingsmodel hoe een waterpeil reageert op zout en zoet water. Hylkema vertelde vervolgens over de gevolgen van klimaatverandering. We hebben in toenemende mate te maken met periodes van grote droogte en periodes met extreem veel neerslag. Op Ameland is het Wetterskip verantwoordelijk voor het peilbeheer in de polder ten zuiden van het Hagedoornveld. Het Wetterskip zorgt ervoor dat hier geen wateroverlast is, overtollig water wordt gespuid op zee. Hylkema besloot met de constatering dat het Hagedoornveld als natuurgebied is aangewezen en daarom geen peilbesluit kent.
De presentatie van het Wetterskip vindt u hier.
Pijp door de dijk
Anco van der Meulen van Rijkwaterstaat ging vervolgens in op de vraag of er een waterafvoer in de Môchdijk geplaatst kan worden. Deze ‘pijp door de dijk’ werd tijdens eerdere bijeenkomsten vaker genoemd. Het zou als noodventiel moeten fungeren bij wateroverlast in het Hagedoornveld.
In zijn presentatie (die vindt u hier) had Van der Meulen een heldere boodschap: een doorlaat is vanuit het oogpunt van waterkering niet wenselijk, ook als is het technisch mogelijk en mag het onder bepaalde voorwaarden. De kosten voor aanleg, onderhoud en controles zijn zeer hoog omdat het een primaire waterkering betreft. Van der Meulen pleitte dan ook voor andere oplossingen.
Grondwatersysteem
Jan Siem Rus van adviesburo Hunzebreed nam ons in de laatste presentatie van de avond mee de diepte in; letterlijk en figuurlijk. Hij hield een gedegen verhaal over het grondwatersysteem op Ameland. Rus legde uit hoe het watersysteem werkt (alles hangt met alles samen), wat de gevolgen kunnen zijn van de klimaatverandering en wat dat zal betekenen voor de natuur en de omgeving. Tijdens zijn presentatie werd het perspectief weer even duidelijk: de bodem en het grondwater zijn de allesbepalende factoren voor hoe we op die bodem leven, hoe we de bodem gebruiken en hoe we ons landschap hebben ingericht.
Specifiek over het gebied Hagedoornveld legde Rus uit dat dit deel uitmaakt van het grotere duinsysteem. De gemiddelde grondwaterafstroming (naar polder en Noordzee) bedraagt hier ca. 400 mm/jaar. Er zijn in de winters 2011-2012, 2012-2013 en winter 2017-2018 piekgrondwaterstanden geweest tot NAP + 2,50 m. Deze piekgrondwaterstanden zorgen ervoor dat het fietspad zo nu en dan erg nat is. Maar van een ‘vernattingseffect’ op de omgeving vanuit het Hagedoornveld is geen sprake. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat er hier een zogenaamd ‘groen strand’ aan de Noordzeekant zal ontstaan.
Autonome ontwikkelingen
Meer water, zo legt Rus uit, is het gevolg van autonome ontwikkelingen zoals zeespiegelstijging en klimaatverandering en niet van direct menselijk handelen op Ameland. We zullen met deze autonome ontwikkelingen moeten leven, ons aan moeten passen, maar kunnen er ook ons voordeel mee doen. Er zal op termijn behoefte komen aan zoet water, en gebieden waar we dat kunnen opslaan. Met de droge zomer van 2018 in ons achterhoofd hoeft dat geen betoog.
De presentatie van Jan Siem Rus kunt u hier bekijken.
Ganzen
Het Hagedoornveld is een broedgebied voor ganzen. De verwachting is dat er niet meer ganzen zullen komen, na een herinrichting van het gebied. Daarnaast werken verschillende partijen aan het verminderen van het aantal ganzen door het nemen van maatregelen. Ook na de herinrichting.